YAPAY ZEKANIN TARİHİ
Yapay zekanın kesin bir tanımı olmamasına rağmen programlanmış bir bilgisayarın düşünmesi, kendi kendine öğrenebiliyor olması ve ilerde insan zekâsından bağımsız gelişebilecek olmasıdır diyebiliriz.
Bu adımlardan yola çıkarak yapay zekanın tarihini 3 kısıma ayırabiliriz. Erken dönem, uzman sistemler dönemi ve makine öğrenmesi dönemidir. Yapay zekanın erken döneminde bu fikrin ortaya çıkmasında ki en önemli etkenler elektronik bilgisayarlar, nöroloji alanındaki buluşlar ve matematiksel gelişmelerdir.
İlk araştırma ve buluşların yapıldığı 1950-1970 arasındaki dönem yapay zekanın erken dönemidir.
Bu tarihler arasında ilk elektronik bilgisayarlar ortaya çıkmıştır. Bu elektronik bilgisayarları diğer kullanılan bilgisayarlardan ayıran en büyük fark bellek ve değişilebilir programları bu bilgisayarların kullanabiliyor olmasıdır. Diğer bir özellikleri çok daha güçlü bir yapıları olmasıdır yani ileri bir tasarım ve güçlü hesaplama özelliğine sahiptirler. Örneğin 1946 yılında Amerika Birleşik Devletleri ordusu ENIAC adlı bir oda büyüklüğündeki bilgisayarı yapmışlardır. Daha sonra 1948 yılında İngiltere SSEM adlı bir bilgisayar üzerinde çalışmışlardır. Buna ilaveten 1949 yılında EDSAC ve 1951 yılında EDVAC ortaya çıkmıştır.
Nörolojideki buluşlar ve matematiksel gelişmeler yapay zekanın erken dönemini oldukça etkilemiştir. Beyin yapısı hakkında yeni buluşların ortaya çıkmıştır. Nöronların çalışması hakkında ilk başlarda hiçbir bilgi yoktu. Daha sonra 1940-1950 li yıllarda nöronların elektriksel özellikleri açıklamıştır. Nöronlarda topla ve ateşle modeli tespit edilmiş ve gerçek davranışları ortaya konmuştur. Bu modellemeyle beynin çalışması temelde basit görünmüştür. Yani insan zekası temelde matematiksel ve sayısal modellemeye açık görünmüştür. Bu gelişme matematiksel gelişmeşleride etkilemiştir. Von Neuman ve Allan Turing program kullanabilen bilgisayarların hesaplama yapabileceğini öne sürmüştür. Kolmogorov 1957 yılında çakıştırma teoremini ortaya koymuştur ve bu teoremle karmaşık olan bir fonksyion basit lineer şekil kullanarak yazılabildi.
1955 yılında yapay zekanın ilk programı olan, matematiksel teoremleri mantık adımları ile mantık ifadeleri kullanarak hesaplayabilen “Logic Theorist” programı ortaya çıkmıştır. Bu programa benzeyen diğer yapay zeka programları:
– General Problem Solver (Genel Problem Çözücü; Newell, Simon, 1959 yılı),
– Geometry Theorem Prover (Geometri Teorem İstatlacı; Gelernter, 1958 yılı),
– SAINT (Slagle, 1961 yılı)
– STRIPS (Stanford Üni. , 1971 yılı)
1964 yılında STUDENT adlı yapay zeka programı basit cebir sorularını doğal dil kullanarak çözebildi.
1964 de ELIZA adlı yapay zeka programı doğal dil kullanarak kullanıcıyla basit bir konuşma yapmayı başardı.
1970 yılında doğal dili kullanan ve daha bir gelişmiş olan SHRDLU adlı yapay zeka programı çıktı.
Yapay zekanın ikinci dönemi olan uzman sistemler dönemi 1980 li yıllarda başlar. Bu dönem bir alanla ilgili sorunlar, istekler için cevap verebilen bir sistemi kapsayan dönemdir. Bu sistemler bu yıllarda bir çok şirket için geliştirilip kurulmuştur ve böylece yapay zeka araştırmları hem karlı hemde popüler bir işe dönüşmüştür. Bu sistemler özel bir alan ile ilgili mantıksal ifadeler içeriyordu kullanıcı istekleri doğrultusunda mantıksal türetme kuralları kullanarak bütün “doğru” cevaplar kolayca hesaplanabiliyordu ve bu sayede bugün birçok şirkette bugün bu sistem müşteri destek ve sorun giderme olarak kullanılmaya başlanmıştır. Uzman sisteminin amacı sadece belirli bir alana ait bir uzman bilgisini temsil etmekti yani evrensel bir yapay zeka sistemi değildir.
Uzman sistemler döneminde birkaç mantık sistemi kullanılmıştır. Bunlar önerme mantığı, bulanık mantık, yüklemler mantığı,zamansal mantık, modal lojiktir.
Yapay zekanın son dönemi olan şuan ki dönem yani geçerli dönemde ise bu alan daha da gelişmiştir. Günümüzdeki yapay zeka anlayışı makine öğrenmesine yani kendi kendine öğrenmeye dayanmaktadır bu yönde çalışmalar sürmektedir. Örneğin, kimlik doğrulama, kredi kartlarındaki, pasaportlardaki doğrulama, müşteri davranma analizi, konuşma işleme, akıllı cevap makineler. Bu dönemde istatistiksel öğrenme teoresi gelişmiştir ve önceki yapay zeka daki “zekayı taklit etme” metodlarından daha etkilidir.
Bu adımlardan yola çıkarak yapay zekanın tarihini 3 kısıma ayırabiliriz. Erken dönem, uzman sistemler dönemi ve makine öğrenmesi dönemidir. Yapay zekanın erken döneminde bu fikrin ortaya çıkmasında ki en önemli etkenler elektronik bilgisayarlar, nöroloji alanındaki buluşlar ve matematiksel gelişmelerdir.
İlk araştırma ve buluşların yapıldığı 1950-1970 arasındaki dönem yapay zekanın erken dönemidir.
Bu tarihler arasında ilk elektronik bilgisayarlar ortaya çıkmıştır. Bu elektronik bilgisayarları diğer kullanılan bilgisayarlardan ayıran en büyük fark bellek ve değişilebilir programları bu bilgisayarların kullanabiliyor olmasıdır. Diğer bir özellikleri çok daha güçlü bir yapıları olmasıdır yani ileri bir tasarım ve güçlü hesaplama özelliğine sahiptirler. Örneğin 1946 yılında Amerika Birleşik Devletleri ordusu ENIAC adlı bir oda büyüklüğündeki bilgisayarı yapmışlardır. Daha sonra 1948 yılında İngiltere SSEM adlı bir bilgisayar üzerinde çalışmışlardır. Buna ilaveten 1949 yılında EDSAC ve 1951 yılında EDVAC ortaya çıkmıştır.
Nörolojideki buluşlar ve matematiksel gelişmeler yapay zekanın erken dönemini oldukça etkilemiştir. Beyin yapısı hakkında yeni buluşların ortaya çıkmıştır. Nöronların çalışması hakkında ilk başlarda hiçbir bilgi yoktu. Daha sonra 1940-1950 li yıllarda nöronların elektriksel özellikleri açıklamıştır. Nöronlarda topla ve ateşle modeli tespit edilmiş ve gerçek davranışları ortaya konmuştur. Bu modellemeyle beynin çalışması temelde basit görünmüştür. Yani insan zekası temelde matematiksel ve sayısal modellemeye açık görünmüştür. Bu gelişme matematiksel gelişmeşleride etkilemiştir. Von Neuman ve Allan Turing program kullanabilen bilgisayarların hesaplama yapabileceğini öne sürmüştür. Kolmogorov 1957 yılında çakıştırma teoremini ortaya koymuştur ve bu teoremle karmaşık olan bir fonksyion basit lineer şekil kullanarak yazılabildi.
1955 yılında yapay zekanın ilk programı olan, matematiksel teoremleri mantık adımları ile mantık ifadeleri kullanarak hesaplayabilen “Logic Theorist” programı ortaya çıkmıştır. Bu programa benzeyen diğer yapay zeka programları:
– General Problem Solver (Genel Problem Çözücü; Newell, Simon, 1959 yılı),
– Geometry Theorem Prover (Geometri Teorem İstatlacı; Gelernter, 1958 yılı),
– SAINT (Slagle, 1961 yılı)
– STRIPS (Stanford Üni. , 1971 yılı)
1964 yılında STUDENT adlı yapay zeka programı basit cebir sorularını doğal dil kullanarak çözebildi.
1964 de ELIZA adlı yapay zeka programı doğal dil kullanarak kullanıcıyla basit bir konuşma yapmayı başardı.
1970 yılında doğal dili kullanan ve daha bir gelişmiş olan SHRDLU adlı yapay zeka programı çıktı.
Yapay zekanın ikinci dönemi olan uzman sistemler dönemi 1980 li yıllarda başlar. Bu dönem bir alanla ilgili sorunlar, istekler için cevap verebilen bir sistemi kapsayan dönemdir. Bu sistemler bu yıllarda bir çok şirket için geliştirilip kurulmuştur ve böylece yapay zeka araştırmları hem karlı hemde popüler bir işe dönüşmüştür. Bu sistemler özel bir alan ile ilgili mantıksal ifadeler içeriyordu kullanıcı istekleri doğrultusunda mantıksal türetme kuralları kullanarak bütün “doğru” cevaplar kolayca hesaplanabiliyordu ve bu sayede bugün birçok şirkette bugün bu sistem müşteri destek ve sorun giderme olarak kullanılmaya başlanmıştır. Uzman sisteminin amacı sadece belirli bir alana ait bir uzman bilgisini temsil etmekti yani evrensel bir yapay zeka sistemi değildir.
Uzman sistemler döneminde birkaç mantık sistemi kullanılmıştır. Bunlar önerme mantığı, bulanık mantık, yüklemler mantığı,zamansal mantık, modal lojiktir.
Yapay zekanın son dönemi olan şuan ki dönem yani geçerli dönemde ise bu alan daha da gelişmiştir. Günümüzdeki yapay zeka anlayışı makine öğrenmesine yani kendi kendine öğrenmeye dayanmaktadır bu yönde çalışmalar sürmektedir. Örneğin, kimlik doğrulama, kredi kartlarındaki, pasaportlardaki doğrulama, müşteri davranma analizi, konuşma işleme, akıllı cevap makineler. Bu dönemde istatistiksel öğrenme teoresi gelişmiştir ve önceki yapay zeka daki “zekayı taklit etme” metodlarından daha etkilidir.
Yorumlar
Yorum Gönder